Każdy z nas kojarzy białą porcelanę, zdobioną niebieskim, odpornym na wysoką temperaturę kobaltem. Miały ją w swoich kuchniach i salonach nasze matki i babcie. Niewielu z nas jednak wie, że wzór cebulowy - bo o nim tutaj mowa - jest związany z filozofią wschodnioazjatycką i pochodzi z Chin. Obecnie tego rodzaju porcelanę można kupić zarówno w specjalistycznych sklepach, jak i na pchlich targach. Ale czym jest wzór cebulowy, co przedstawia i skąd właściwie się wziął? Właśnie na te pytania odpowiemy Ci w tym wpisie.

Porcelana cebulowa - skąd wzięła się jej nazwa?

Białe złoto z Chin trafiało do Europy - wbrew temu, co się powszechnie sądzi - już w IX wieku n.e. Początkowo porcelana ta była zdobiona ornamentami opierającymi się na filozofii wschodnioazjatyckiej, z motywami roślinnymi - między innymi z kwiatem lotosu i owocem granatu, który najzwyczajniej w świecie został pomylony z cebulą! Dlaczego? Prawdopodobnie dlatego, że była ona warzywem, które bardzo często pojawiało się na stołach arystokracji.

XVIII-wieczni Europejczycy pokochali ten wzór. Trend ten zbiegł się z powstaniem manufaktury w Miśni. Na początku swojego istnienia produkowała ona porcelanę zdobioną tradycyjnymi, europejskimi motywami, tj. scenki rodzajowe.

W 1739 r., ze względu na upodobania arystokracji, fabryka zaczęła wykorzystywać wzór cebulowy. Ostateczną formę nadał mu jeden z jej pracowników - Johann David Kretzschmar (1697-1765). A konkretnie: na brzegach talerzy - zamiast owoców granatu - zaczął malować cebule, a w środku - zamiast kwiatów lotosu - chryzantemy.

Czym charakteryzują się "cebulaki"?

Porcelana cebulowa to przede wszystkim symetria zdobień. Można na niej wręcz dostrzec warstwy. Na jej brzegach znajduje się wzór złożony z różnego rodzaju motywów (obecnie, poza wyjątkami, nie jest to już cebula). W środku natomiast umieszcza się różnego rodzaju elementy - nie muszą to być ani chryzantemy, ani kwiaty lotosu.

Co przedstawia wzór cebulowy?

We wzorze cebulowym dominują - jak już wspomnieliśmy wcześniej - motywy roślinne. Oprócz tych, które już wskazaliśmy, mogą pojawiać się m.in. łodygi bambusa i gałązki oplecione powojem. Na porcelanie cebulowej umieszcza się również zwierzęta, a nawet smoki.

Symbolika

Wzory na tradycyjnej, chińskiej porcelanie, nie były przypadkowe. Każda z przedstawianych roślin lub istot miała swoje znaczenie. Warto zastanowić się nad kilkoma z nich - nie tylko po to, żeby wiedzieć, co konkretnie mamy na swoich filiżankach i talerzach, ale również i po to, żeby uświadomić sobie, jak bardzo odmienne mogą być interpretacje osób należących do różnych kultur.

Granat

Zamieniony na cebulę, w tradycji Chin kojarzył się z miłością, płodnością i życiem. Do tej pory stosowany jest w terapiach holistycznych i dietetyce medycyny chińskiej. Zastąpienie go cebulą odebrało jednak ornamentom to znaczenie.

Ważna jest również liczba i rozmieszczenie granatów. Na tradycyjnej chińskiej porcelanie tworzyły one kształt ośmiokąta, czyli symbolu przestrzeni znajdującej się pomiędzy ziemią i niebem.

Lotos

Zastąpiony chryzantemami. Kwiat lotosu to przede wszystkim symbol czystości oraz duchowego spełnienia. W połączeniu z granatem i ośmiokątem buduje pewną całość świata fizycznego i duchowego. Zestawienie ze sobą tych elementów łączy w jedno wszystkie aspekty rzeczywistości.

Gałązka opleciona powojem

Oplecenie kojarzy się z połączeniem. Oznacza to, że sfera duchowa i fizyczna - pomimo istotnych różnic występujących pomiędzy nimi - stanowią jedność i składają się na spójny, uporządkowany świat.

Kolor

Nadal stosowany. Nie bez powodu ornament malowany jest nasyconym kobaltem. Kolor ten nie tylko jest gustowną ozdobą filiżanek, talerzy i serwisów obiadowych. W tradycji chińskiej symbolizuje on mądrość i otwartość.

Wzór cebulowy współcześnie

Obecnie naczynia inspirowane wzorem cebulowym mają inne zdobienia. Ornamenty są delikatniejsze i mniej symetryczne, co powoduje, że trudno jest znaleźć w nich cechy charakterystyczne dla "cebulaków".

Rzeczą, która w zasadzie się nie zmienia, jest barwa. Pomimo że i od tej zasady są wyjątki, to jednak na współczesnych naczyniach inspirowanych wzorem cebulowym dominuje nadal biel i kobalt.

Jak zdobi się porcelanę cebulową?

Największa trudność przy zdobieniu porcelany cebulowej polega na tym, że barwnik błyskawicznie wnika w materiał. Dlatego wszelkie pomyłki w praktyce skutkują niezdatnością produktu do sprzedaży.

Zdobienie porcelany cebulowej nie kończy się jednak na malowaniu. Oprócz tego powierzchnię naczynia pokrywa się szkliwem, dzięki czemu podkreśla się szlachetność porcelany i dodaje jej walorów estetycznych.